Hazine ve Maliye Bakanlığı, Vergi Denetim Kurulu (VDK) çatısı altında yeni bir denetim modeli devreye aldı. Yapay zeka destekli KURGAN Sistemi, son iki yılda toplam 578 milyar TL tutarındaki alım-satım işlemini riskli işlemler kategorisine dahil etti. Bu hamleyle sahte fatura ve usulsüz belge kullanımına karşı güçlü bir adım atılmış oldu.
KURGAN SİSTEMİ VE DENETİM MEKANİZMASI
KURGAN, cari veriler üzerinden işlem analizleri yapan bir yapay zeka altyapısına sahip. Amaç, tüm alım-satım işlemlerini tarayıp “olağandışı” ya da “şüpheli” görülen aktiviteleri tespit etmek.
Analizler geçmişe dönük verilerle de karşılaştırılarak yürütüldü. Bu sayede 2023 ve 2024 yıllarındaki işlemler için risk profili çıkarıldı.
Öne çıkan veriler şöyle:
-
2023 yılında 8 bin 753 satıcının ve 35 bin 901 alıcının taraf olduğu yaklaşık 190 milyar TL’lik işlem riskli bulundu
-
2024 yılında 11 bin 530 satıcı ve 52 bin 557 alıcının dahil olduğu yaklaşık 389 milyar TL’lik işlem risk taşıyor olarak değerlendirildi
-
Toplamda, 17 bin 373 satıcı ile 77 bin 834 alıcının yer aldığı 578 milyar TL tutarındaki işlem analiz kapsamına alındı
MÜKELLEFLERE İLERİ ADIM BİLGİLERİ
KURGAN’ın tespit ettiği işlemler neticesinde risk taşıdığı belirlenen alıcı mükelleflere bilgilendirme yazıları gönderilmeye başlandı. Şu ana kadar 70 binden fazla yazı mükelleflere iletilmiş durumda. Bu yazılarda, ilgili işlemler hakkında açıklama yapma ve kayıt–beyan düzeltme imkânı tanınacak.
Ayrıca, bu operasyon kapsamında satıcı tarafları da inceleme altına alınacak. Alıcılardan gelen açıklamalar doğrultusunda, satıcılarda ek soruşturma, inceleme ya da işlem kapatma kararı verilebilecek.
“RİSKLİ” OLMAK SUÇ DEĞİL
Bu sistem, şüpheli işlem tespitinde bir araç — otomatik olarak “suçlu ilan” değil. KURGAN, yalnızca risk taşıdığı değerlendirilen işlemleri öne çıkarıyor.
Mükelleflere yanlış ya da bilmeden sahte belge kullanmaları durumunda düzeltme fırsatı tanınıyor.
BAKANLIKTAN AÇIKLAMA
Hazine ve Maliye Bakanı, sistemin amacının cezalandırmak değil, dürüst mükellefleri korumak ve şeffaflığı artırmak olduğunu belirtti. Gerçek alım-satım işleminde bulunanların hiçbir biçimde endişelenmesine gerek olmadığını, sistemin öncelikle bilgilendirme işlevi taşıdığını vurguladı.
ETKİLERİ VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
-
Denetim baskısı artacak: İşlem kayıtlarının doğruluğu daha sık kontrol edilecek
-
Mükelleflerin vergi uyum süreçlerini gözden geçirmesi gereken bir dönem başlıyor
-
Mali müşavir, muhasebe ve finans departmanlarının dikkat ve titizlik düzeyi yükselecek
-
Sektörel olarak çok işlem yapanlar risk havuzunda daha fazla incelenebilir
Bu gelişme, Türkiye mali denetim sisteminde teknoloji temelli dönüşümün somut örneklerinden biri oldu. KURGAN’ın performansı, sahte fatura ve kayıt dışı ekonomiyle mücadelede belirleyici rol oynayabilir.
