Küresel otomotiv endüstrisi, son yılların en büyük krizlerinden biriyle karşı karşıya. Hollanda hükümetinin Çinli teknoloji devi Wingtech Technology’ye bağlı Nexperia şirketine “ulusal güvenlik” gerekçesiyle el koyması, tüm dünyada yankı uyandırdı. Karar, yalnızca çip üretiminde değil, otomotiv sektörünün kalbinde büyük bir sarsıntı yarattı.
Nexperia, Avrupa’nın en büyük yarı iletken üreticilerinden biri olarak biliniyor. Şirket, Almanya ve İngiltere dahil olmak üzere birçok ülkede faaliyet gösteriyor ve Volvo, Volkswagen, Toyota, Honda, Ford gibi dev otomobil markalarına çip tedarik ediyor. Hollanda’nın bu ani hamlesi, tedarik zincirinde pandemi sonrası yeniden bir kriz dalgası yaratma riski taşıyor.
Otomotiv dünyasından ilk tepkiler gecikmedi. Volvo Cars CEO’su Håkan Samuelsson, “Çip tedarikinde yaşanabilecek en küçük aksaklık bile, üretim hatlarımızı doğrudan etkiler. Pandemi döneminde bunu acı şekilde tecrübe ettik.” diyerek olası üretim kesintilerine dikkat çekti.
Volkswagen cephesinden yapılan açıklamada da, “Bazı modellerin üretim planlarında kısa vadeli revizyonlar yapılabilir” denilerek durumun ciddiyeti doğrulandı.
Japonya Otomobil Üreticileri Birliği (JAMA) ise yaptığı yazılı açıklamada, “Nexperia’daki üretimin durması, Asya’daki otomobil fabrikalarının da programlarını aksatabilir. Diplomatik çözüm şart.” ifadelerini kullandı.
Hollanda hükümeti ise aldığı kararın arkasında duruyor. Yetkililer, Nexperia’nın Çin merkezli olması nedeniyle “stratejik teknoloji sızıntısı riski” bulunduğunu ve bu nedenle müdahalenin kaçınılmaz olduğunu belirtti. Ancak Çin hükümeti, bu kararı “siyasi bir provokasyon” olarak nitelendirerek tepki gösterdi. Pekin yönetimi, “Hollanda, ticari işbirliği ruhuna aykırı davranıyor. Sorunlar hukuk çerçevesinde çözülmeli.” açıklamasında bulundu.
Uzmanlar, bu gelişmenin küresel ekonomik dengeleri etkileyeceği konusunda hemfikir. Avrupa’nın, özellikle elektrikli araç üretiminde çipe olan bağımlılığı göz önüne alındığında, bu kararın üretim maliyetlerini artırabileceği ve yeni bir tedarik krizi yaratabileceği belirtiliyor.
Ekonomi çevreleri, Hollanda’nın bu kararının Avrupa genelinde “jeoekonomik bir zincir reaksiyon” başlatabileceğini ve diğer ülkelerin de benzer güvenlik gerekçeleriyle Çin merkezli firmalara müdahale edebileceğini öngörüyor.
Çip üretiminin otomobil endüstrisinin “beyni” olduğunu belirten analistler, Nexperia krizinin “ikinci bir çip kıtlığı” tehlikesi yaratabileceği konusunda uyarıyor. Özellikle elektrikli araç üretiminde kullanılan gelişmiş mikroçiplerin bu süreçten etkilenmesi bekleniyor.
Otomotiv devleri, Hollanda ve Çin arasında çıkabilecek diplomatik bir gerilimin üretim planlarını doğrudan etkilemesinden endişe ediyor. Krizin büyümesi halinde, Avrupa’da birçok fabrikanın geçici olarak kapanma riski bulunduğu da konuşuluyor.
Bu gelişmeyle birlikte, küresel otomotiv pazarının yeniden “belirsizlik dönemine” girdiği değerlendiriliyor. Pandemi sonrası toparlanmaya çalışan sektör için Nexperia kararı, yeni bir ekonomik fırtınanın habercisi olarak yorumlanıyor.
