Güney Asya’da nükleer gerilimi tetikleyen en büyük krizlerden biri olan Keşmir meselesi, 1947’den bu yana Hindistan ve Pakistan arasında savaşlara, çatışmalara ve binlerce sivilin ölümüne neden oldu.
Hindistan ve Pakistan arasında son günlerde artan askeri gerilimin temelinde, 78 yıldır çözülemeyen Keşmir Sorunu yatıyor. Hindistan’ın “Sindoor Operasyonu” kapsamında Pakistan’ın 9 bölgesini hedef alması ve Pakistan’ın buna “karşılık verilecek” açıklaması, iki ülke arasında savaş çanlarını bir kez daha çaldırdı.
KEŞMİR’İN TARİHSEL ARKA PLANI
Keşmir, Afganistan, Tacikistan, Çin, Hindistan ve Pakistan ile çevrili, jeopolitik açıdan kritik bir bölge. 1947’de Hindistan ve Pakistan’ın İngiliz sömürüsünden ayrılarak bağımsızlıklarını ilan etmesiyle sorunlar başladı.
Nüfusunun %90’ı Müslüman olan Keşmir halkı Pakistan’a katılmak isterken, dönemin prensi Maharaja Hari Singh Hindistan ile birleşme kararı aldı. Müslüman halk bu karara karşı çıktı ve protestolar başladı. Prens isyanı bastırmak için Hindistan’dan yardım istedi ve Hindistan askerleri bölgeye müdahale etti. Bu gelişme, 22 Ekim 1947’de ilk Hindistan-Pakistan Savaşı’nın patlak vermesine neden oldu.
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DEVREDE
1949’da BM’nin arabuluculuğuyla bir ateşkes sağlandı. BM, Keşmir halkının hangi ülkeye katılmak istediğini belirlemek için referandum önerdi ancak Hindistan buna karşı çıktı. Bölgeyi “Cammu Keşmir” adıyla kendi topraklarına kattı.
O tarihten bu yana, 1965, 1971 ve 1999 yıllarında üç büyük savaş daha yaşandı. 1971’deki savaşın sonunda Bangladeş kuruldu. 1972 Şimla Anlaşması ile Keşmir, Hindistan ve Pakistan kontrolünde ikiye bölündü ve araya “Sınır Kontrol Hattı (LoC)” çekildi.
KEŞMİR’DE ARTAN ŞİDDET VE DİRENİŞ
1980’lerin sonunda Hindistan kontrolündeki Cammu Keşmir’de kitlesel ayaklanmalar ve militan eylemleri arttı. 1999’da Kargil Savaşı sırasında taraflar nükleer savaşın eşiğine geldi.
En büyük kırılmalardan biri ise 2019’da yaşandı. Hindistan, Keşmir’in anayasal özel statüsünü kaldırarak bölgeyi ikiye böldü. Cammu Keşmir ve Ladakh, merkez yönetimle doğrudan bağlı iki birlik toprağı haline getirildi.
2024’te yapılan yerel seçimleri, Keşmir’e özel statünün geri verilmesini savunan muhalif ittifak kazandı. Ancak Hindistan Başbakanı Narendra Modi, bölgeye eski ayrıcalıkların geri verilmeyeceğini duyurdu.
GÜNÜMÜZDEKİ DURUM: YENİDEN GERGİNLİK
2025 yılında Hindistan’ın füze saldırılarıyla başlayan son gerilim, yeni bir çatışma ihtimalini artırdı. Pakistan, karşılık vereceğini açıklarken, Keşmir üzerindeki askeri hareketlilik tırmanıyor.
‘KEŞMİR DAYANIŞMA GÜNÜ’ VE SÜREGELEN MÜCADELE
Pakistan, her yıl 5 Şubat’ı “Keşmir Dayanışma Günü” olarak anıyor. Bu günde Keşmir halkının kendi kaderini tayin hakkı vurgulanıyor, Hint yönetimine karşı direniş destekleniyor.
Yıllardır süren çatışmalar nedeniyle on binlerce sivil, militan ve asker hayatını kaybetti. Keşmir Sorunu, halen Güney Asya’nın en büyük güvenlik tehditlerinden biri olmaya devam ediyor.
